 |
| دادگاه های گاکاکا – دادگستری مردمی |
پویایی های منازعه معاصر، مشکلات ذاتی کشورهایی را که از درگیری به صلح در حال گذار هستند و عدالت انتقالی را به وجود آورده اند، آشکار می کند. دومی حوزه مطالعاتی است که در آن عدالت به عدالت تنبیهی یا انتقام جویانه تقلیل نمی یابد، بلکه به مجموعه ای جامع از فرآیندها، که دامنه آن شامل فرآیندهای پاسخگویی، بازیابی حقیقت و آشتی است، خلاصه نمی شود. کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل، عدالت انتقالی را این گونه تعریف می کند: «مجموعه ای جامع از فرآیندها و مکانیسم های مرتبط با تلاش های جامعه برای کنار آمدن با میراث خشونت های بزرگ گذشته به منظور اطمینان از پاسخگویی، خدمت به عدالت و به آشتی برسند.” در این فرآیندها و در این چارچوب، به‌ویژه در رابطه با آفریقا، استفاده از مکانیسم‌های عدالت سنتی یا بومی احیا شده است.
در این وبلاگ من سعی خواهم کرد به طور مختصر موارد احتمالی سیاسی را که برخی کشورها با آن مواجه هستند برجسته کنم که استفاده از مکانیسم های عدالت سنتی را تسریع کرده و آن را در چشم انداز عدالت انتقالی آفریقا بسیار محبوب می کند. من استدلال خواهم کرد که در برخی موارد مکانیسم های سنتی من میتوانم
رسیدگی به نقض گسترده حقوق بشر و برقراری صلح و آشتی در شرایط پس از جنگ. من این را پیشنهاد می کنم ارزش عدالت سنتی در زمینه های سیاسی این است که آنها به عنوان کاتالیزور برای ترویج وحدت عمل می کنند. آنها از پیوندهای فرهنگی و مذهبی مرتبط با یکدیگر استفاده می کنند که برای بسیاری از جوامع آفریقایی ارزشمند است، مانند روش اوبونتو ریشه در فرآیند TRC داشت و رشته های سنتی گاکاکا با نسخه مدرن گاکاکا مطابقت داشت. بنابراین، این احتمالاً فضای «فرهنگی آشنا و امن‌تر» را برای مشارکت مردم ایجاد می‌کند.
رسیدگی به نقض گسترده حقوق بشر و برقراری صلح و آشتی در شرایط پس از جنگ. من این را پیشنهاد می کنم ارزش عدالت سنتی در زمینه های سیاسی این است که آنها به عنوان کاتالیزور برای ترویج وحدت عمل می کنند. آنها از پیوندهای فرهنگی و مذهبی مرتبط با یکدیگر استفاده می کنند که برای بسیاری از جوامع آفریقایی ارزشمند است، مانند روش اوبونتو ریشه در فرآیند TRC داشت و رشته های سنتی گاکاکا با نسخه مدرن گاکاکا مطابقت داشت. بنابراین، این احتمالاً فضای «فرهنگی آشنا و امن‌تر» را برای مشارکت مردم ایجاد می‌کند.
بر اساس رویه‌های بسیاری از کشورهای آفریقایی، از سال 1990، مکانیسم‌های قضایی و غیرقضایی متعددی مورد استفاده قرار گرفته‌اند که به عنوان محل آزمایشی برای توسعه عدالت انتقالی عمل کرده‌اند. در زمینه سازوکارهای عدالت غیرقضایی، کمیسیون های مختلف حقیقت و همچنین طیفی از رویکردهای سنتی و جامعه محور استفاده شده است. استفاده از کمیسیون های حقیقت در اوگاندا، زیمبابوه، نیجریه، غنا و آفریقای جنوبی در طول سال ها مورد استفاده قرار گرفته است که به دهه 1970 باز می گردد. برخی مکانیسم‌های دیگر شامل دادگاه‌های گاکاکا در رواندا، نقش ارواح ماگامبا در مرکز موزامبیک، استفاده از Mato Oput در شمال اوگاندا، شیوه‌های مبتنی بر سنت Kpaa در سیرالئون، و موسسه باشینگانتاه در بروندی است. در حالت ایده آل، هدف نهایی بیشتر این مکانیسم ها دستیابی به نوعی آشتی سیاسی و در نتیجه در نهایت صلح است.
علیرغم انحراف کلی که بسیاری از این سازوکارها نشأت می‌گیرند، اساساً قابل توجه است که اگرچه مکانیسم‌های عدالت سنتی و بومی به ایجاد صلح کمک می‌کنند، اما در برخی موارد این پتانسیل را دارند که مشروعیت فرآیند قضایی را تضعیف کنند. این زمانی اتفاق می‌افتد که، برای مثال، گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان یا کودکان و در برخی موارد آن‌هایی که در یک جامعه احساس نارضایتی از نوع عدالت دارند، به‌طور منفی به حاشیه رانده شوند یا بر آنها تأثیر بگذارند. نیازی به گفتن نیست که این نقص ها برای اجتناب از آینده نیاز به بررسی دقیق و کالیبراسیون مجدد دارند. این وضع موجود آنچه در حال حاضر عدالت مؤثر تلقی می شود از خط مشی پیروی می کند با این استدلال که پیگرد قانونی و در نتیجه عدالت تلافی جویانه تنها منبع و راه کافی برای پاسخگویی و جلب رضایت از حقوق قربانیان پس از جنگ های داخلی طولانی و درگیری های جمعی است.
با این حال، واقعیت‌های پیچیده سیاسی در بسیاری از جوامع پس از جنگ، در بسیاری از موارد می‌تواند تمایل به پیگرد قانونی را تضعیف کند، به‌ویژه اگر خشونت از سر گرفته شود یا تهدید به گسترش شود، که منجر به اثرات بی‌ثبات‌کننده بیشتر در جوامع در حال بهبود می‌شود. محمود ممدانی و تابو امبکی، نویسندگان همکار مقاله جذابی تحت عنوان، با اشاره به پویایی درگیری در جوامع آفریقایی پس از جنگ. دادگاه ها نمی توانند به جنگ های داخلی پایان دهند، پیشنهاد می کند که فرآیندهای سیاسی ناپایدار را باید با ارزیابی مشکلات و علل تشدید اوضاع سیاسی ارزیابی کرد. پس از آن مخالفان سیاسی باید به یک راه حل سیاسی از طریق مذاکره برسند که برای همه طرف های درگیر قابل قبول باشد. از نظر آنها خشونت توده ای بیشتر سیاسی است تا جنایی. آنها استدلال می کنند که خشونت سیاسی دارای حوزه های انتخابی است و توسط مسائل هدایت می شود، نه فقط عاملان. با این حال، دیگر تحلیلگران اشاره می‌کند که عدالت انتقام‌جویانه مؤلفه‌ای حیاتی برای صلح و ثبات بلندمدت است و هر دو نویسندگان فوق‌الذکر اهداف بلندمدتی را که جوامع پس از جنگ باید ایجاد کنند، یعنی تضمین صلح و توسعه پایدار نادیده می‌گیرند.
علیرغم اعتبار ارائه شده توسط هر دو خط استدلال، واضح است که آشتی یک فرآیند فردی است که در هر موقعیتی متفاوت است. علاوه بر این، با توجه به محدودیت‌های مالی و انسانی که بسیاری از جوامع پس از جنگ با آن مواجه هستند، دستیابی به تلاش‌های مصالحه گاهی دشوار است، به‌ویژه به این دلیل که فرآیندهای عدالت وارد شده از خارج، از جمله طرح های سود که معمولاً بسیار گران هستند. بنابراین، استفاده از شیوه های عدالت جایگزین یا سنتی مزایای متعددی را به همراه دارد که تأثیر قابل توجهی بر روند عدالت انتقالی دارد. دسترسی به آن، از جمله تمایل به مشروعیت، گویای این واقعیت است که این سیستم‌های قضایی در بیشتر مواقع مبتنی بر مصالحه، جبران خسارت، استرداد و بازپروری هستند که بخشی از آن را در زمینه عدالت انتقالی و فرآیندهای ساختمانی جذاب می‌کند .
علاوه بر این، با در نظر گرفتن این واقعیت که این مکانیسم‌ها در بافت آفریقا در طول سال‌ها از طریق استعمار، مدرن‌سازی، مهاجرت و جنگ‌های داخلی دستخوش تغییر شده‌اند، این مکانیسم‌ها پتانسیل سازگاری و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند، به ویژه در مواردی که ممکن است برای پاسخگویی به جرایم جدی یا جدی ضروری است. با وجود این مزایا، با توجه به این واقعیت که اکثر کشورهای آفریقایی در تلاش برای یافتن تعادل مناسب بین عدالت و ثبات سیاسی هستند، انطباق این سازوکارها با هنجارهای بین‌المللی یک فرآیند آسان باقی نمی‌ماند. دو نمونه اصلی که در این زمینه به ذهن می رسد، کمیسیون حقیقت و آشتی آفریقای جنوبی و دادگاه گاکاکا در رواندا هستند.
کمیسیون حقیقت و آشتی آفریقای جنوبی یکی از اولین تلاش‌های “موفق” بود که برای رسیدگی به جنایات مرتکب شده در دوران آپارتاید مورد استفاده قرار گرفت. با ترکیب عناصر ترمیمی و/یا مذهبی مسیحیت و عناصر محلی مانند اوبونتوکه مبتنی بر عناصر اجتماع، بخشش، عذرخواهی و توبه است، بنیانگذاران TRC آفریقای جنوبی، به ویژه اسقف اعظم دزموند توتو، لحن را برای تلاش های آشتی در آفریقای جنوبی تعیین کردند. ابزارهای عدالت انتقالی انتخاب آفریقای جنوبی شامل استفاده از کمیسیون حقیقت همراه با استفاده از عفو و پیگرد قانونی بود. به عبارت دیگر، عفو فقط به صورت مشروط اعطا می شود، بر این اساس که یک شاکی درگیر قادر به افشای کامل رویدادهای گذشته باشد. در صورتی که چنین شخصی حاضر به افشای حقیقت نباشد، مورد تعقیب کیفری احتمالی قرار خواهد گرفت. بنابراین عفو عمومی صادر نشد. کمیسیون حقیقت و آشتی با معامله حقیقت با عفو و عفو برای حقیقت کار می کرد. TRC نه تنها پایه‌هایی را ایجاد کرد که راه را برای آشتی ملی هموار کرد، بلکه بیشتر از همه به آفریقای جنوبی‌ها امکان همزیستی با یکدیگر را پس از سقوط آپارتاید داد، که با توجه به شکاف‌های عمیقی که سیستم آپارتاید در جنبه‌های مختلف ایجاد کرده بود، شگفت‌آور بود. کلاس، منابع و نژاد.
 |
| جلسات TRC آفریقای جنوبی |
یکی دیگر از مکانیسم های اصلی عدالت جایگزین یا سنتی که تأثیر قابل توجهی بر وحدت و آشتی ملی داشت، دادگاه های گاکاکا در رواندا بود که برای رسیدگی به میراث نسل کشی رواندا در سال 1994 تأسیس شد در جامعه رواندا جا افتاده است. با این حال، این یک توصیف نادرست از Gacaca است. مطابق با فیل کلارکگاکاکا را باید به عنوان یک شرکت پویا دید که به طور خاص برای پاسخگویی به نیازهای محیط پس از نسل کشی طراحی شده است. بنابراین اشتباه است که آن را صرفاً محلی بدانیم. بلکه باید آن را به عنوان یک سیستم درون زا دید، که تا حدی از فرهنگ رواندا الهام گرفته است، اما برای پاسخگویی به مشکلات مختلف حقوقی، اجتماعی-اقتصادی و سیاسی ناشی از تاریخ خشونت رواندا سازگار شده است.
ارزیابی تأثیر عدالت از طریق استفاده از گاکاکا در رواندا واکنش‌های متفاوتی را در پی داشته است. تحقیق کمی نشان می دهد که از سال 2003، 80 درصد روانداها می گویند که در نتیجه شفا فردی را تجربه کرده اند، در حالی که هفتاد درصد از عدالتی که از زمان نسل کشی دریافت کرده اند راضی هستند. شاخص‌ها همچنین نشان می‌دهند که شکاف‌های بین قومیتی بین هوتو، توتسی و توا نسبتاً کاهش یافته است اما همچنان یک چالش باقی مانده است. منابع اصلی تقسیمات قومی، سیاسی و اقتصادی با تاکید قابل توجه بر دومی باقی می مانند، به عبارت دیگر، شکاف بین غنی و فقیر به عنوان شکاف تلقی می شود. با این حال، انسجام اجتماعی پس از نسل کشی به طور قابل توجهی بهبود یافته است. به عبارت دیگر، وقتی در سطح ملی ارزیابی شد، بدون شک آشتی سیاسی حاصل شد.
به عبارت دیگر، گاکاکا یک مکانیسم عدالت نوآورانه «پویا» بود که یک حد وسط نسبتا راحت بین عدالت سنتی و عدالت متعارف پیدا کرد. به همین ترتیب، او حد وسط بین عدالت ترمیمی و عدالت قصاص را یافت. این امر آن را به الگوی محبوبی برای عدالت انتقالی بر اساس تجربیات فردی کشورها تبدیل کرده است. با وجود او نواقص ذکر شدهبا این وجود در دستیابی به آشتی سیاسی و صلح موفق شد و مسیری رو به جلو برای آشتی ملی در رواندا ترسیم کرد.
تجارب آفریقای جنوبی و رواندا پیچیدگی هایی را که جوامع پس از مناقشه در کنار آمدن با گذشته خود برای یافتن حد وسطی بین سازش سیاسی و یک نوع عدالت جامع با آن مواجه هستند، آشکار می کند. عدالت، صلح و آشتی اجزای ضروری برای هر انتقال موفقیت آمیزی هستند. ناگفته نماند که با توجه به واقعیت‌های پیچیده سیاسی هر دو کشور، مزایایی که چنین مکانیسم‌هایی برای وحدت و ایجاد صلح داشته‌اند، قابل توجه است، اما استفاده از عدالت سنتی همچنان باید به‌صورت موردی مورد ارزیابی قرار گیرد پیامدها و پیامدهای سیاسی گسترده تری که این مکانیسم ها ممکن است برای جامعه مربوطه و قربانیان آن داشته باشد.
ارسال شده توسط Ingrid Roestenburg-Morgan
این وبلاگ برای اولین بار دروبلاگ مرکز Montaigne برای مدیریت قضایی و حل تعارض. برای اطلاعات بیشتر در مورد این پست می توانید به وب سایت آنها مراجعه کنید.